استفتا
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
استفتا به معنی فتوا خواستن از
مرجع تقلید است. همه مسلمانان شیعه به عنوان مقلد، باید در انجام امور دینی و مذهبی خود از شخصی که صلاحیت صدور فتوا در احکام دینی را دارد، تقلید کنند. آن مرجع نیز با استفاده از قرآن، احادیث و روایات به جای مانده از پیامبر اسلام صل الله علیه و اله و امامان شیعه علیه السلام و برخی منابع دیگر، فتوا صادر می کند. وقتی یک
مقلد در انجام امور دینی خود با سؤالی روبه رو می شود، باید فتوای مرجع تقلیدش را در
رساله عملیه او بجوید. در رساله عملیه، نظر مرجع تقلید در بیشتر امور دینی جمع آوری شده است. اما اگر مقلد پاسخ خود را نیافت، مستقیما از مرجع تقلید سؤال می کند و در آن مسئله از
مجتهد خود فتوا می گیرد. مانند استفاده از خدمات بیمه و بانک ها که جزئیات آن پیشتر در رساله های عملیه نیامده بود و مردم از راه استفتا، حکم مرجع تقلید خود را جویا می شدند.
در دوره قاجار نیز که موضوع تسلط و بهره کشی انگلیسی ها در تولید و توزیع و فروش انحصاری تنباکو در ایران مطرح شده بود، جمعی از مردم ایران نظر
میرزای شیرازی به عنوان مرجع تقلید خود را جویا شدند. او نیز در حکمی، استفاده از توتون و تنباکو را در هر شرایطی، جنگ با امام زمان عجل الله دانسته و تحریم کرده بود. پیش از پیروزی انقلاب اسلامی، به دلیل آنکه اداره امور کشور در دست کسانی بود که با آموزه های دینی فاصله داشتند، مردم برای حل مسائل خود، به مراجع تقلیدشان مراجعه می کردند. بیشتر کسانی که در آن زمان دست به مبارزه علیه رژیم شاه می زدند ، از
امام خمینی تقلید می کردند. آنها هر از چندی به وسیله نامه، سؤالات خود را با ایشان که در تبعید به سر می بردند . در میان می گذاشتند. از جمله در سال ۱۳۴۷ ش، امام خمینی در پاسخ به یک استفتا در مورد کسانی که اجازه نمایندگی از ایشان را داشتند اما به نفع رژیم شاه تبلیغ می کردند، آنها را از نمایندگی خود عزل کردند. همچنین در سال ۱۳۵۳ ش، زمانی که دولت شاه مردم را به عضویت در تنها حزب دولتی، یعنی
حزب رستاخیز ملت ایران فراخوانده بود، امام در پاسخ به استفتای گروهی از روحانیان، شرکت در این حزب را حرام و مخالفت با آن را نهی از منکر اعلام کردند. با این فتوا، کار پیش رفت حزب رستاخیز با مشکل مواجه شد و در سال ۱۳۵۷ ش منحل شد. مهم ترین استفتایی که در روزهای پایانی عمر رژیم شاه از امام خمینی شد، مربوط به لغو سوگند نظامیان در زمان طاغوت برای حفظ تاج و تخت سلطنتی بود. در آن روزها، امام خمینی به سربازها دستور داده بودند از پادگان ها فرار کنند و به مردم بپیوندند. امام خمینی در پاسخ به جمعی از نظامیان، قسم برای حفظ قدرت طاغوتی را صحیح ندانسته و مخالفت با آن را واجب شمردند و تأکید داشتند کسانی که به این نحو قسم خورده اند، باید برخلاف آن عمل کنند. با این فتواء کار بر حکومت شاه سخت شد و سربازان و نظامیان با تخلیه پادگان ها، عملا حکومت پهلوی را در واپسین روزهای سلطنت شاه بی پناه گذاشتند.
