جمهوری اسلامی ایران
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
"جمهوری اسلامی ایران" نام حکومت کنونی ایران است که جانشین رژیم سلطنتی گردید. جمهوری، به حکومتی گفته می شود که مردم در اداره کشور از طریق انتخاب حاکمان نقش دارند و جمهوری اسلامی به مفهوم حکومتی است که ضمن مشارکت مستقیم مردم در امور خویش، احکام و مقررات اسلام را نیز با عنوان مبنای قانون گذاری ها و اجرای آنها در نظر می گیرد. امام خمینی، رهبر انقلاب اسلامی، در دوره تبعیدشان در نجف اشرف، با صدور فتوایی، نظام سلطنتی را خلاف اسلام معرفی کردند و در سلسله درسهایی که به ولایت فقیه مشهور شد ، حکومت مورد نظر خویش را بر بنیاد دیانت و شریعت اعلام نمودند که، در آن فقها به دلیل مسئولیتی که به واسطه نیابت از امام زمان عهده دارند، حکومتهای ناصالح و ضداسلام را بر می اندازند . از این رو، در نیمه دوم سال ۱۳۵۷ ش که حرکت انقلابی مردم رو به اوج و گسترش بود، محوری ترین شعار مردم در راهپیماییها به پیروی از رهبرشان،
استقلال، آزادی، حکومت اسلامی بود . امام خمینی در آبان همان سال که در دهکده نوفل لوشاتو در حومه پاریس به سر می بردند، ماهیت این حکومت را "جمهوری اسلامی" نامیدند و گفتند که "ماهیت جمهوری اسلامی این است که با شرایطی که اسلام برای حکومت قرار داده است، با اتکا به آرای عمومی، حکومت تشکیل داده و مجری احکام اسلام باشد. از آن پس، "جمهوری اسلامی" به عنوان نظام جای گزین سلطنت موروثی، خواسته همه تظاهر کنندگان شد.
با این حال، سیاستمداران جهانی و خبرگزاریهای بزرگ دنیا که به دقت تحولات ایران را پیگیری می کردند، در برابر واقعیتی قرار گرفته بودند که از ماهیت آن بی خبر بودند. آنان نمی دانستند "جمهوری اسلامی" چگونه حکومتی است. با آنکه پیش از این، دو کشور پاکستان و موریتانی، با عنوان "جمهوری اسلامی" شناخته می شدند اما هیچ یک از آن دو کشور، بر اجرای احکام اسلامی تأکید نداشتند و انقلابی به رهبری روحانیت در آن دو کشور برپا نشده بود. امام خمینی در تبیین چگونگی این حکومت اعلام کردند که "اصل جمهوری همین است که در مملکت (فرانسه) هم هست و ارای عمومی مردم آن را تعیین می کند. اسلامی می گوییم، چرا که قانون اساسی، بر اساس آن و اسلام، محتوای آن است. جمهوری است، یعنی دمکراتیک؛ و اسلامی است یعنی قانون آن اسلامی است."
گفت و گو بر سر نوع حکومت آینده ایران در میان گروههای سیاسی در نخستین روزهای پس از پیروزی انقلاب اسلامی، موضوع مهم روز بود و از آنجا که امام خمینی تأکید داشتند تا رفراندوم تعیین نوع حکومت برگزار شود، دامنه این بحث را گسترده تر کرد. دولت موقت روز جمعه نهم فروردین ۱۳۵۸ را زمان برگزاری رفراندوم تعیین کرد و شخصیتهای زیادی در موافقت و مخالفت با جمهوری اسلامی به ابراز نظر پرداختند. مهم ترین سخن مخالفان در نوع برگزاری رفراندوم بود؛ چرا که اعلام شده بود مردم باید از میان دو گزینه "آری" یا "نه"، نظر خود را نسبت به تغییر رژیم سلطنتی به جمهوری اسلامی، ابراز دارند.
