صهیونیسم
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
صهیونیسم اعتقادی سیاسی است که از نظر مذهبی ریشه در باورهای برخی یهودیان دارد و از لحاظ اقتصادی، اجتماعی و سیاسی محصول دگرگونیهای دویست ساله اخیر اروپاست. واژه صهیونیسم برگرفته از واژه «صهیون»، نام کوهی در منطقه اورشلیم است و معنای کلی «صهیونیسم»، اعتقاد به ایجاد کشوری یهودی در سرزمین فلسطین است.
مهم ترین عوامل شکل گیری صهیونیسم به طور خلاصه عبارتند از:
١- نژادپرستی اروپاییها علیه یهودیان؛ ۲- بهبود وضعیت اقتصادی یهودیان ۳- رواج
ناسیونالیسم ۴- اعتقاد یهودیان به ظهور ناجی و بازگشت به سرزمین موعود ۵ تشکیل حکومتهای محلی استعماری؛ ۶ فروپاشی عثمانی پس از جنگ جهانی اول.
صهیونیسم به دو گرایش فرهنگی و سیاسی تقسیم می شود نظریه پرداز صهیونیسم فرهنگی یا مذهبی گینزبرگ (احدحام) است. یک یهودی سنتی بود و یهود را «قوم برگزیده» میدانست. حاتم مواف مهاجرت یهودیان به فلسطین بود و به این منظور ایده اسکان مرحله به مرحله یهودیان را عرضه کرد. او راه حل احیای فرهنگ یهود را ایجاد شهرکهای یهودی نشین در
فلسطین میدانست. اما صهیونیسم سیاسی بیش از هر کس مدیون
تئودور هرتزل ، روزنامه نگار مجاری الاصل اتریشی است. هرتزل نخستین کسی است که فعالانه و با جدیت کوشید سازمانی صهیونیستی با هدف سیاسی برای جلب حمایت قدرتهای اروپایی تشکیل دهد. هرتزل در کتاب دولت یهود استدلال می کند که تنها راه نجات یهودیان از آزار دائمی دیگران، ایجاد دولتی یهودی است. او در ۲۹ اوت ۱۸۹۷ نخستین کنگره جهانی صهیونیسم را در شهر بال سوئیس برگزار کرد. از نتایج این نشست که نقطه عطفی در تاریخ صهیونیسم سیاسی محسوب می شود، تشکیل سازمان صهیونیسم بین الملل است که هدف آن ایجاد خانه ای در فلسطین برای قوم یهود بود. هرتزل در رایزنی با مقامات اروپایی به آنها پیشنهاد داد که اگر شما تشکیل دولتی یهودی را در سرزمینی خارج از اروپا بپذیرید و به ادامه حیات آن کمک کنید ما نیز حافظ منافع شما در آن سرزمین خواهیم بود. طرح هرتزل کاملا متأثر از شیوه های استعماری آن زمان اروپا بود، شیوه ای که به دنبال منافع در دیگر کشورها و قاره ها می گشت. هرتزل اندیشه های سکولاریستی داشت و یهودی مذهبی به شمار نمی رفت. او با تشکیل یک حکومت مذهبی یهودی مخالف بود و لزومی هم نمیدانست دولت یهود حتما در فلسطین تشکیل شود.
فروپاشی
امپراتوری عثمانی در پایان جنگ جهانی اول، زمینه را تا حدی زیاد برای موفقیت صهیونیسم فراهم کرد. پس از شکست جبهه عثمانی / آلمان / اتریش در جنگ جهانی اول، امپراتوری عثمانی چند پاره شد، قسمتهای غربی آن امپراتوری همچون گوشت قربانی میان کشورهای غربی مانند فرانسه و انگلیس تقسیم شد. در این میان فلسطين تحت قیمومیت انگلیس درآمد تا با برنامه ریزیهای بعدی و با کمک صهیونیستها
دولت اسرائیل را در سال ۱۹۴۸ و در میان موج مخالفت مسلمانان و اعراب تأسیس کنند.
صهیونیسم دارای سازمانها و رسانه های فراوانی است که تلاش دارند از طریق ابزارهای جدید هر دوره، برای دستیابی به اهداف صهیونیستی بهره ببرند و به ابعاد مختلف این ایدئولوژی مشروعیت ببخشند. تنها در امریکا بیش از ۲۸۰ سازمان یهودی در سطح ملی و بیش از ۲۵۰ سازمان در سطح فدراسیونهای محلی فعالیت می کنند. در حوزه مطبوعات افزون بر ۱۰۳۶ نشریه صهیونیستی شناخته شده است و در حوزه مؤثر سینما بویژه در
هالیوود ، حضوری فعال دارند. فعالیتهای سیاسی و فرهنگی صهیونیستها تنها محدود به اروپا و امریکا نبوده است. آنان در بسیاری از کشورهای جهان و از جمله ایران در پی فعالیت و نفوذ سیاسی بوده اند. آغاز فعالیتهای آنان در ایران همزمان با
حکومت پهلوی و سلطنت رضاشاه بود. فعالیت آنان در این دوره بیشتر در مدارس یهودیان و در شهرهایی همچون همدان، اصفهان، کرمانشاه و تهران متمرکز بوده است. در این دوره همچنین برخی از رهبران صهیونیسم به ایران سفر کردند. اما با وقوع انقلاب اسلامی، صهیونیسم در ایران دچار خسارتهای فراوانی شد. آنان شریک اقتصادی و متحد سیاسی خود، یعنی محمدرضا پهلوی را از دست دادند و در مقابل با کشوری مواجه شدند که ماهیت وجودی ایدئولوژی صهیونیسم را به چالش می کشید.
