رئیس جمهور
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
جمهور یعنی مردم و رئیس جمهور به معنی رئیس کشور است. مفهوم ریاست بر کشور در همه نظامهایی که به شیوه جمهوری اداره می شود، در کشورهای مختلف یکسان نیست. قوه مجریه ریاستی و پارلمانی، دو شکل تقسیم بندی ریاست جمهوری است. در کشورهای آمریکای لاتین، ایالات متحده آمریکا و... رئیس جمهور ، رئیس
قوه مجریه است و مسئولیت و وظیفه پاسخ گویی در برابر مجلس را ندارد. مجلس این کشورها نمی توانند رئیس جمهور را
استیضاح یا از کار برکنار کنند، با تقسیم کارهای یک کشور بین مجلس و رئیس جمهور ، مجلس می تواند در سیاست خارجی، انتخاب مقامات عالی رتبه، فرستادن سفیر به دیگر کشورها دخالت داشته باشد، مجلس همچنین می تواند در انتخاب وزیران دولت هم مؤثر باشد. در این نوع جمهوری، رئیس جمهور می تواند در مقابل مصوبات مجلس که آنها را برخلاف برنامه های خود می داند از حق وتو استفاده کند، یعنی مصوبات را نپذیرد. در نوع دوم تقسیم بندی جمهوری، رئیس جمهور فقط رئیس کشور است و نقشی کاملا تشریفاتی مانند یک
پادشاه را برعهده دارد.
کارهای حکومت به
نخست وزیر یا
صدراعظم سپرده می شود. به این نوع جمهوری، قوه مجریه پارلمانی گفته می شود. در این شیوه، نخست وزیر تا وقتی می تواند سر کار بماند که رأی اعتماد اکثریت نمایندگان مجلس را همراه داشته باشد. رئیس جمهور قدرت انحلال مجلس را دارد و مجلس هم می تواند دولت و شخص او را بی اعتبار اعلام کند. یعنی رئیس جمهور و مجلس دارای قدرت و حقوق یکسانی در مقابل یکدیگر هستند.
در ایران ریاست جمهوری در هیچ کدام از دو قالب گفته شده نمی گنجد. عالی ترین مقام رسمی در کشور ایران پس از رهبری رئیس جمهور است. رئیس جمهور از میان شخصیت های بلندمرتبه با شرایطی چون داشتن مدیریت، امانت، حسن سابقه، اعتقاد به جمهوری اسلامی، مدبر، تابعیت ایرانی، تقوی و ... انتخاب می شود.
دوره ریاست جمهوری در ایران چهار سال است و رئیس جمهور با رای مستقیم مردم انتخاب می شود. هر فرد برای تصدی ریاست جمهوری فقط می تواند دو دوره پشت سر هم انتخاب شود . رئیس جمهور رئیس
قوه مجریه است و وظیفه هایی که به عهده می گیرد، طبق قانون اساسی مشخص و تعریف شده است. در ایران دارایی های شخصی رئیس جمهور هم مانند رهبر، قبل و بعد از دوران خدمت، به وسیله
قوه قضائیه بررسی می شود. برای همسر و فرزندان رئیس جمهور و وزیران هم این بررسی مالی صورت می گیرد. رئیس جمهور با آرای مستقیم مردم انتخاب می شود و در مقابل مردم، رهبر و مجلس پاسخ گو است. رئیس جمهور ریاست قوه مجریه را دارد.
ولی این ریاست شامل همه امور اجرایی کشور نیست . اصل ۱۱۶ قانون اساسی، مراحل انتخابات ریاست جمهور در ایران را مشخص کرده است. طبق قانون، سه ماه قبل از پایان دوره ریاست جمهوری، وزارت کشور از داوطلبان ثبت نام می کند. بعد از تایید صلاحیت داوطلبان به وسیله
شورای نگهبان ، تبلیغات آنان با استفاده از رسانه صدا و سیما با فرصتی مساوی، آغاز می شود . تبلیغ در نشریات و برگزاری سخنرانی و سفر به مناطق مختلف کشور از شیوه های دیگر تبلیغات به شمار می آید. بعد از پایان مدت مقرر ، وزارت کشور که پیش تر روز رأی گیری را با نظر شورای نگهبان مشخص کرده بود، نشانی محل های اخذ رای را اعلام می کند. تمام ایرانیانی که به سن قانونی رسیده باشند، در داخل و خارج از کشور می توانند در انتخابات شرکت کنند. پس از پایان مهلت و زمان قانونی برگزاری انتخابات، شمارش آرا با حضور نمایندگان هیئت نظارت وزارت کشور آغاز می شود. اگر از بین داوطلبان تایید صلاحیت شده کسی اکثریت مطلق یعنی بیش از نصف آرای گرفته شده را به دست نیاورد بین دو نفر که از بقیه آرای بیشتری داشته باشند، انتخابات مجدد در جمعه هفته بعد انجام می گیرد. در مرحله دوم هر کدام از انتخاب شوندگان که آرای بیشتری را کسب کرده باشد، رئیس جمهور خواهد شد. بعد از رسیدگی به شکایات و اعتراضهای احتمالی، نوبت به تأیید نهایی انتخابات توسط شورای نگهبان قانون اساسی می رسد. با تهیه اعتبارنامه رئیس جمهوری و امضای آن به وسیله مقام رهبری، حکم ریاست جمهور به شخص رئیس جمهور تنفيذ می شود و انتخابات پایان می گیرد. با سوگندی که رئیس جمهور در مجلس مقابل نمایندگان مردم یاد می کند وظایف و فعالیتهایش آغاز می شود.
مسئولیت رئیس جمهور طبق قانون اساسی عبارت است از : انتخاب و برکناری وزیران، تشکیل هیئت وزیران و نظارت بر کار آنها ، ارتباط و هم فکری با مجلس و قوه قضائیه، امضای عهد نامه ها و موافقت نامه ها و قراردادها با دیگر دولتها، تصویب انتخاب سفیران کشور به پیشنهاد وزیر امور خارجه، پذیرش سفرای کشورهای دیگر، اعطای نشانهای دولتی رئیس جمهور برای اجرای قانون اساسی و عمل به وظایفش علاوه پر وزیران می تواند از معاونین، مشاوران، نمایندگان ویژه هم استفاده کند. مسئولیت امور برنامه و بودجه و امور استخدامی نیز از وظایف رئیس جمهور است که می تواند به دیگری واگذار کند. مجلس برای این دسته از همکاران رئیس جمهور حق دخالت ندارد. در نوع حکومت جمهوری اسلامی، رئیس جمهور حق تعطیلی مجلس را ندارد اما مجلس می تواند او و وزیرانش را مورد سئوال و استیضاح قرار بدهد در شرایطی هم می تواند عدم توانایی و کفایت سیاسی رئیس جمهور را تایید و مقدمه برکناری او را فراهم کند. اگر بنا به دلایلی (فوت ویا استعفا ) پست ریاست جمهوری بدون مسئول باشد، معاون اول وی با موافقت رهبری اختیارات و مسئولیتهای رئیس جمهور را برعهده می گیرد و شورایی مرکب از رئیس مجلس و رئیس قوه قضاییه و معاون اول رئیس جمهور باید ظرف پنجاه روز ترتیب انتخاب رئیس جمهور جدید را بدهد.
