امیر
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
امير (جمع آن امَرا) در لغت به معانى زير آمده است: آمر،
پادشاه ، فرمانروا،
خلیفه ، رئيس، بزرگ قوم، كسى‌كه ازطرف پادشاه حكومت ولايتى يا شهرى را به عهده دارد و ... به كار رفته است. امير در اصطلاح: به معناى بالاترين درجه نظامى، امّا پايين‌تر از فرمانرواى كل، سپهسالار، سردار،
فرمانده سپاه و ... استعمال شده است. «واژه امير» و مشتقات آن در بسيارى از روايات اسلامى به كار برده شده است.
امام صادق فرمود: «كانَ رَسُولُ اللَّهِ اذا بَعَثَ سَرِيَّةً دَعا بِاميرِها فَاجْلَسَهُ الى جَنْبِهِ وَ جَلَسَ اصْحابُهُ بَيْنَ يَدَيْهِ ثُمَّ قالَ سيرُوا بِسْمِ‌اللَّهِ وَ فى سَبيْلِ‌اللَّهِ وَ عَلى مِلَّةِ رَسُولِ‌اللَّهِ (ص) لاتَغْدِرُوا وَ لا تَغْلُوا وَ لاتَمْثَلُّوا وَ لاتَقْطَعُوا الشَّجَرَةَ الّا انْ تَضْطَرُّوا الَيْها وَ لاتَقْتُلُوا شَيْخاً وَ لاصَبيّاً وَ لاامْرَاةً وَ ...» زمانى كه رسول خدا گروهى را به جنگ مى‌فرستاد، ابتدا فرمانده گروه را مى‌خواست و او را در كنار خود جاى مى‌داد و بقيه را در پيش رو مى‌نشاند. آنگاه مى‌فرمود: به سوى دشمن حركت كنيد، به نام خدا و در پناه خدا و در راه خدا و به پيروى از رسول خدا (ص) پيمان نشكنيد، خيانت نورزيد، كشته ها را مثله نكنيد، درختان را تا ناچار نشديد، قطع نكنيد، پيرمردان و كودكان و زنان را نكشيد و پيامبر گرامى اسلام صلى‌الله عليه و آله فرمود: «صِنْفانِ مِنْ‌امَّتى اذا صَلُحا صَلُحَتْ‌امَّتى وَاذا فَسَدا فَسَدَتْ، الْامَراءُ وَ الْفُقَهاءُ» امرا و فقها دو گروه از امت من هستند كه اگر صالح باشند، امت من صالح، و اگر فاسد باشند، امت فاسد مى‌شود.
در جريان
جنگ صفین چون ياران على در مورد حكميت به ايشان خيانت كردند، حضرت على فرمود: «لَقَدْ كُنْتُ امْسِ اميراً فَاصْبَحْتُ الْيَوْمَ مَأْمُوراً»» ديروز امير و فرمانده بودم و امروز مأمور و فرمانبردار.
كلمه امير در كتاب هاى فقهى‌نيز به‌معناى فرمانده آمده‌است كه به دومورد آن‌اشاره‌مى‌شود: زمانى كه فرمانده سپاه تصميم گرفت كه حمله كند، از خداوند طلب خير و درخواست پيروزى نمايد، و ياران خود را در صفوفى منظم سازماندهى كند و هرگروه را زير پرچم شجاعترين و كارآمدترين افراد قرار دهد. زمانى امام دو سپاه را (بطور جداگانه) به دو مكان مختلف روانه كند، در حالى كه براى هر كدام از آنها «فرمانده و اميرى» منصوب كرده است. اگر هر كدام از آنان غنيمتى به دست آورند، مال خود آنان است و كسى در آن شريك نيست.
توجه: اين حكم فقهى، شامل نيروهاى مسلّح با تشكيلات سازماندهى فعلى نمى‌شود؛ زيرا اينان حقوق‌بگير دولت هستند.
