فرمان همایونی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
به دستور
شاه ، فرمان همایونی گفته می شد. "همایونی" به معنی عالی مقام و بلندمرتبه است، و در اصطلاح، یکی از لقب های شاه در
دوره پهلوی است، «فرمان همایونی» پیش از آن، و از دوره صفویه استفاده، و به دستورهای شاه گفته می شد. البته بیشترین کاربرد آن در دوره پهلوی، و برای انتصاباتی بود که بر عهده شاه قرار داشت. برای نمونه، استانداران در دوره پهلوی، پس از پیشنهاد وزارت داخله (کشور) و فرمان همایونی دستور شاه منصوب می گشتند؛ و یا رئیس سازمان حفاظت محیط زیست در زمان پهلوی دوم با فرمان همایونی انتخاب میشد.
پس از پیروزی انقلاب اسلامی، شورای انقلاب همه اختیاراتی که موسوم به فرمان همایونی بود و به عهده شاه قرار داشت به
رئیس جمهور واگذار کرد. در زمان ریاست جمهوری
ابوالحسن بنی صدر ، نخستین رئیس جمهور ایران، این اختیارات دردسر آفرین شد. در پی اختلافاتی که بین بنی صدر و
محمدعلی رجایی ، نخست وزیر، پیش آمد، همکاری بین این دو در امور مالی به حداقل رسید، چرا که رئیس بانک مرکزی که پیش از انقلاب با فرمان همایونی انتخاب می شد، این بار توسط بنی صدر منصوب شده بود و از نخست وزیر حرف شنوی نداشت. به همین جهت محمدعلی رجایی
لایحه حذف فرمان همایونی را تقدیم مجلس کرد. مجلس شورای اسلامی این لایحه را در دستور کار خود قرار داد و در اوایل خرداد ۱۳۶۰ با رأی اکثریت نمایندگان به تصویب رساند. در این مصوبه برای رؤسای همه مراکزی که با فرمان همایونی تعیین می شدند و اینک به عهده رئیس جمهور بود، از مجاری دیگر تعیین تکلیف شده بود: بانک مرکزی، هلال احمر، استانداران و...
