محسن فخری‌زاده
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
محسن فخری‌زاده مهابادی فرزند حسن (۱ فروردین ۱۳۴۰ قم _ ۷ آذر ۱۳۹۹ آبسرد) رئیس سازمان پژوهش و نوآوری وزارت دفاع و عضو رسمی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی بود که در روز جمعه ۷ آذر ۱۳۹۹ بلوار مصطفی خمینی، شهر آبسرد دماوند (استان تهران) ترور شد و در پی شدت جراحات جان باخت. رسانه های خارجی به ایشان لقب پدر بمب اتمی ایران دادند و در داخل ایران او را با جایگاه فرمانده مشهور ایرانی قاسم سلیمانی مقایسه کردند و او را فخر ایران خواندند. نام مستعار وی در نامه نگاریها و صحبت های اداری "دکتر حسن محسنی" است. نام همسر : صدیقه قاسمی و نام فرزندان: حامد، مهدی و هانی فخری زاده مهابادی است.
[ویرایش]
محسن فخری زاده در اول فروردین سالِ ۱۳۴۰ در قم به دنیا آمد . دارای تحصیلات کارشناسی ارشد مهندسی هسته ای است. از ابتدای تشکیل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی به عضویت سپاه در آمد و در هنگام شهادت درجه نظامی شان سرتیپ پاسدار بود. او پیش از ورود به فعالیت اتمی ایران از جمله نیروهای سپاه پاسداران بود که در برنامه موشکی ایران فعالیت داشت سپس با فریدون عباسی دوانی، رییس سازمان انرژی اتمی ایران در دولت محمود احمدی‌نژاد، از جمله فرماندهان سپاه پاسداران بودند که به برنامه اتمی ایران پیوستند. فخری‌زاده از سال ۱۳۶۹ عضو هیئت علمی دانشگاه امام حسین بود. در اوایل سال ۱۳۷۸ شمسی ، فخری‌زاده یک «مرکز مطالعات بیولوژیکی» ابتکاری را به عنوان جانشین مرکز تحقیقات فیزیک (PHRC) رهبری کرد. فعالیت‌های این گروه تحقیقاتی در شیان (تهران) صورت گرفت. در سال ۱۹۸۳ با تشکیل واحد تحقیقات ویژه اتمی (تیم ۳۲) در مرکز تحقیقات سپاه پاسداران، فخری زاده از همان ابتدای تشکیل در این مرکز فعالیت خود را شروع کرد. وی بین سال‌های ۱۳۸۷ و ۱۳۹۰ شمسی مؤسسه‌ای به نام سازمان نوآوری و تحقیقات دفاعی "معروف به سپند"، که به دانشگاه صنعتی مالک اشتر وابسته بود، اداره کرد. سازمان پژوهش و نوآوری‌های دفاعی، با نام کوتاه شده سپند، در فوریه ۲۰۱۱ تأسیس شد و دفتر مرکزی آن در وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح است.
[ویرایش]
دو ماه پیش از ترور در روز جمعه ۲۵ مهر ۱۳۹۹، شورای ملی مقاومت ایران، وابسته به سازمان مجاهدین خلق، در یک کنفرانس مطبوعاتی در واشینگتن از فعالیت دو سایت هسته‌ای ایران در شرق تهران و شهر آباده فارس برای «تولید سلاح اتمی» خبر داد. یکی از اعضای شورای ملی مقاومت، با نشان دادن تصاویر ماهواره‌ای گفت که ساخت تأسیسات سرخه حصار در شرق تهران از سال ۲۰۱۲ آغاز شده و بخشی از فعالیت‌های سازمان «پژوهش‌های نوین دفاعی» از سال ۲۰۱۷ به آن منتقل شده‌است. وی اضافه کرد که مرکز سرخه حصار تهران در اختیار «سازمان پژوهش‌های نوین دفاعی» موسوم به «سپند» است و محسن فخری‌زاده مهابادی مسئولیت این سازمان را به عهده دارد. او همچنین به سایت دیگری به نام مریوان در نزدیکی شهر آباده در استان فارس اشاره کرده که به گفته او در سال گذشته میلادی به دلیل نگرانی از تأیید آثار آزمایش‌های مرتبط با تولید سلاح هسته‌ای تخریب شده‌است. براساس این گزارش این سایت و منطقه اطراف آن در اختیار سپاه پاسداران است. سازمان مجاهدین خلق پیشتر در مهر سال ۱۳۹۳ در خصوص «سازمان پژوهش‌های نوین دفاعی» گفته بود، سپند «وابسته به وزارت دفاع است و بر کلیه بخش‌های طراحی و عملیاتی کردن وجوه نظامی اتمی حکومت ایران نظارت دارد.»مقامات ایرانی این ادعا در رابطه با فعالیت مخفیانه اتمی را را رد کردند.
اما پیش از آن هم نخست‌وزیر اسرائیل از او نام برده بود. بنیامین نتانیاهو در اظهارات ۱۰ اردیبهشت ۱۳۹۷ خود، درباره ۵۵ هزار صفحه و ۵۵ هزار فایل دیجیتال از اطلاعات مربوط به برنامه هسته‌ای نظامی ایران از جمله از طرحی به نام "آماد" برای تولید سلاح هسته‌ای نام برد. او از فخری زاده به عنوان یکی از دست اندرکاران این طرح نام برد و گفت نامش را به خاطر بسپارید.
مرداد ۱۳۹۹ در خیابان پاسداران تهران مردی به همراه یک زن با تیراندازی کشته شد. چند روز بعد روزنامه نیویورک تایمز گزارش داد که فرد کشته شده ابو محمد المصری، مرد شماره دو القاعهده و از مظنونان اصلی بمب‌گذاری‌های سفارت آمریکا در کنیا و تانزانیا بوده است. این روزنامه همچنین در گزارشی دیگر گفته بود که حمله به تاسیسات نطنز کار اسرائیل و با هماهنگی آمریکا بوده و برنامه هسته‌ای ایران با آن حمله دو سال عقب افتاده است.
سال ۹۸ نیز وزارت خارجه آمریکا از فعالیت دوباره دانشمندان اتمی ایران که به گفته این وزارتخانه قبل از سال ۲۰۰۴ میلادی در برنامه "تولید سلاح‌های هسته‌ای" فعال بودند، ابراز نگرانی کرد. این وزارتخانه اعلام کرده بود که این افراد در در سازمان‌های دیگری به کار گمارده شده‌اند که ریاست آن با محسن فخری‌زاده است . روزنامه آمریکایی وال استریت ژورنال هم با رسانه ای کردن این اتهامات فشار را بر ایران بیشتر می کرد.
آژانس بین المللی انرژی اتمی گزارش داده بود که محسن فخری‌زاده مرکز پوششی موسوم به "سازمان تحقیقات و نوآوری دفاعی" را در خیابان مژده در شمال تهران دایر کرده است. فخری‌زاده از جمله دانشمندان هسته ای جمهوری اسلامی است که آژانس بین‌المللی انرژی اتمی درخواست مصاحبه با آنها را داشته اما ایران این تقاضاها را رد کرده بود.طبق نظر آژانس بین‌المللی انرژی اتمی تا زمانیکه با فخری‌زاده گفتگوی مستقیم انجام نشود، نمی‌توان در میزان ورود ایران به دانش هسته‌ای، اظهار نظر کرد. علی‌اصغر سلطانیه، نماینده وقت ایران در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، نیز گفته بود: "آژانس با انتشار اسامی دانشمندان و متخصصان ایرانی، آنان را در معرض ترور" قرار داده است.
نام فخری‌زاده تحت عنوان دانشمند ارشد وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح و رئیس پیشین مرکز تحقیقاتی فیزیک (PHRC) در تاریخ ۲۴ مارس ۲۰۰۷ میلادی، در فهرست تحریم شدگان ایران توسط شورای امنیت سازمان ملل قرار گرفت. شورای امنیت سازمان ملل متحد در قطعنامه شماره ۱۷۳۷ از تأسیساتی با اسم "۷ تیر" نام برده و گفته بود این تأسیسات به سازمان صنایع دفاع ایران وابسته است و مستقیما مربوط به برنامه هسته‌ای شناخته می‌شود.
[ویرایش]
در سال ۲۰۱۰، روزنامه گاردین گزارش داد که گمان می‌رود فخری‌زاده مسئول اصلی برنامه هسته‌ای ایران است. در سال ۲۰۱۲، روزنامه وال استریت ژورنال او را «معلم بمب اتمی تهران» خواند. در سال ۲۰۱۴، نیویورک تایمز او را نزدیکترین چیز ممکن به یک «اوپنهایمر ایرانی» نامید.
[ویرایش]
فریدون عباسی، رئيس کمیسیون انرژی مجلس، در برنامه «جهان‌آرا» که از شبکه افق پخش شد گفت: «به من می‌گویند که نگو فخری‌زاده دانشمند هسته‌ای بوده» و خودش تاکید می‌کند که فخری‌زاده «موثرترین فرد کشور در حوزه هسته‌ای بود و نقشه راه هسته‌ای کشور را تهیه کرد» و معتقد است انکار هسته ای بودن وی «زمینه‌ای برای مذاکرات بعدی» است. احمد وحیدی، وزیر پیشین دفاع، گفت که «رشته تخصصی» فخری‌زاده «هسته‌ای» بوده و او را «شمع جمع دانشمندان هسته‌ای» معرفی کرد. با این حال حسن روحانی، رئیس‌جمهوری، محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس، حسین سلامی، فرمانده سپاه، صادق لاریجانی، رئيس مجمع تشخیص مصلحت نظام، محمود علوی، وزیر اطلاعات، احمد جنتی، رئیس مجلس خبرگان رهبری، اسماعیل قاآنی، فرمانده نیروی قدس سپاه، غلامعلی رشید، فرمانده قرارگاه خاتم‌الانبیاء، غلامرضا جلالی، فرمانده سازمان پدافند غیرعامل و ... در بیانیه های خود اشاره‌ای به «دانشمند هسته‌ای» نکردند.
[ویرایش]
ماشین آقای فخری‌زاده حوالی ساعت ۱۴ عصر با دو خودروی محافظ وارد شهر آبسرد شده است: یک کیلومتر جلوتر از ورودی شهر آبسرد و نزدیک باغی معروف به باغ سرهنگ خودرو با رگبار متوقف می‌شود و پس از آن یک نیسان که در آن پر از الوارهای چوبی بوده است منفجر می‌شود. بعد از انفجار تا شعاع ۵۰۰ متری خیابان پر از تکه‌های خودرو و چوب دیده شده و بر اثر انفجار آسیب به دکل برقی مجاور نیسان برق شهر آبسرد نیز قطع می‌شود. ظاهرا بعد از انفجار چند نفر که "کمین" کرده بودند، از نقاط نامشخص شروع به تیراندازی می‌کنند. یکی از محافظان خودروی خود را در مسیر تیراندازی قرار می‌دهد و در محل کشته می‌شود. با این وجود به گزارش فارس، این اقدام مانع برخورد گلوله با آقای فخری‌زاده نمی‌شود و او آسیب جدی می‌بیند. بر اساس این گزارش، افراد مسلح بعد از حمله فرار کرده‌اند. بعد از پایان درگیری، محسن فخری‌زاده را به درمانگاه شهر آبسرد در دماوند می‌برند و نیم ساعت بعد با هلی‌کوپتر به بیمارستان منتقل می‌کنند. که در بیمارستان از دنیا می‌رود.
العربیه در انیمیشنی به بازسازی صحنه ترور پرداخته و غیر از العربیه رسانه های داخلی و خارجی دیگری نیز اینگونه روایت کرده اند : ماشین ضدگلوله حامل شهید محسن فخری زاده و همسر وی، صبح جمعه به همراه سه ماشین تیم حفاظت از شهر رستمکلای مازندران به سمت آبسرد دماوند حرکت می‌کند. ماشین پیشرو تیم حفاظت چند کیلومتر مانده به محل حادثه، اسکورت را برای چک و خنثی محل مقصد ترک می‌کند. در همین لحظات، صدای ناشی از اصابت چند گلوله به ماشین، موجب جلب توجه دکتر فخری‌زاده و متوقف کردن ماشین می‌شود. فخری‌زاده به تصور اینکه صدا ناشی از برخورد با مانع خارجی یا اشکال در موتور خودرو بوده از ماشین پیاده می‌شود. در همین لحظه از خودرو نیسانی که در فاصله ۱۵۰ متری ماشین شهید متوقف بوده، از یک دستگاه تیربار اتوماتیک کنترل از راه دور، شلیک‌های متعددی به سمت شهید صورت می‌گیرد. دو گلوله به پهلو و یک گلوله به پشت شهید برخورد می‌کند که منجر به قطع نخاع وی می‌گردد. در این اثنا سرتیم حفاظت بدن خود را حائل پیکر شهید می‌کند و چند تیر نیز به بدن وی اصابت می‌کند. لحظاتی بعد همان نیسان متوقف شده نیز منفجر می‌شود. پیکر مجروح شهید به درمانگاه و از آنجا با بالگرد به بیمارستانی در تهران منتقل می‌شود که متاسفانه بعد از مدتی به شهادت می‌رسد. گفتنی است طبق اطلاعات خبرنگار فارس در این عملیات که حدود سه دقیقه طول کشیده است، هیچ عامل انسانی در محل ترور حضور نداشته و تیراندازی‌ها تنها توسط سلاح خودکار انجام شده است و به جز محافظ شهید که مجروح می‌شود، هیچ فرد دیگری در این حادثه آسیب نمی‌بیند.
[ویرایش]
علی شمخانی، دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران، ادعا کرد که دستگاه‌های امنیتی از «محل بروز احتمالی» سوءقصد به محسن فخری‌زاده مطلع بودند و می‌دانستند که «قرار است در همین نقطه‌ای» که کشته شد ترور شود، ولی چون عاملین «از سبک و شیوه کاملا جدید، حرفه‌ای و تخصصی استفاده» کردند، عملیات ترور فخری‌زاده موفق بود وی اضافه کرد که «تقویت لازم در رابطه با حفاظت» محسن فخری‌زاده صورت گرفته بود. به گفته وی، در این حادثه «هیچ فردی در صحنه حضور نداشت و از تجهیزات الکترونیکی استفاده شده بود.
حسین دهقان، مشاور نظامی رهبر جمهوری اسلامی گفته بود که علت ترور محسن فخری‌زاده «رخنه و نفوذ و شکاف» امنیتی بوده و مقامات مسئول «باید جواب دهند».او نیز مانند علی شمخانی با رد انتقادها درباره کافی نبودن حفاظت از آقای فخری‌زاده گفت که این فرد «کاملا حفاظت می‌شد» و تیم حفاظت فخری‌زاده «در سطوح بالای حفاظتی بود» و «خودروهای متناسب در اختیار» آقای فخری‌زاده قرار داشته است.
آقای علایی در یادداشتی برای سایت جماران نوشته است: روش ترور رئیس سازمان پژوهشی و نوآوری وزارت دفاع مشخص می‌سازد که ساختار عملیاتی اسرائیل در ایران بسیار مجهز و پیشرفته و متکی بر اطلاعات دقیق است. او با پیش‌بینی ادامه دار بودن عملیات اسرائیل گفته است: باید دید چه ضعفی در ساختار و ساز و کارهای دستگاه‌های امنیتی ایران وجود دارد که علیرغم محتمل بودن ترور افرادی مانند شهید فخری‌زاده و پیش بینی محافظ برای آنها باز هم عملیات اسرائیل موفق می‌شود. آقای علایی ابراز امیدواری کرده که این ترور باعث "انهدام تشکیلات اطلاعاتی و عملیاتی اسرائیل در داخل ایران شود و جمهوری اسلامی بتواند بر صهیونیست‌ها در این زمینه مسلط شود."
محمدجواد ظریف در موضع‌گیری پس از ترور فخری‌زاده گفت: «نشانه جدی از نقش اسرائیل در ترور وجود دارد.
[ویرایش]
ترور محسن فخری زاده در جمعه مورخه ۱۳۹۹/۹/۷ در سالگرد ترور دیگر دانشمند هسته‌ای ایران مجید شهریاری روی داد . پیکر شهید فخری‌زاده صبح روز یکشنبه مورخه ۱۳۹۹/۹/۹ پس از ورود به مشهدالرضا از طریق فرودگاه بین‌المللی شهید هاشمی‌نژاد برای طواف به حرم رضوی منتقل شد و در حرم رضوی بر دستان خادمان امام هشتم تشییع و دور مضجع شریف رضوی طواف داده شد ؛ بعد از طواف حرم رضوی به قم برده شد و پس از انجام طواف در حرم حضرت معصومه (ع)، آیت‌الله حسین نوری همدانی از مراجع تقلید بر پیکر ایشان نماز اقامه کرد و عصر یکشنبه به تهران منتقل شد و در حرم مطهر امام خمینی با حضور آیت‌الله سید حسن خمینی در حرم مطهر طواف داده شد. پیکر مطهر شهید در ۱۳۹۹/۹/۹ در امامزاده صالح تجریش به خاک سپرده شد.
