اردشیر زاهدی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
نام اردشیر زاهدی با چند ویژگی در تاریخ ایران شناخته می شود دو دوره سفارت ایران در آمریکا که دوره دوم آن تا ۱۳۵۷ ش یعنی پیروزی انقلاب اسلامی دوام داشت. دوم به واسطه اینکه داماد شاهنشاه ایران
محمدرضاشاه (۱۲۹۸ - ۱۳۵۹ش) - و به واسطه برپایی مهمانی های پرزرق و برق و عیاشی های مفرط و ولخرجی های گزاف او از سرمایه ملت ایران برای جلب نظر آمریکایی ها.
اردشیر زاهدی فرزند سپهبد
فضل الله زاهدی (۱۲۷۱ - ۱۳۴۲ ش) به سال ۱۳۰۷ ش در تهران به دنیا آمد. تحصیلات ابتدایی خود را در
تهران و
اصفهان گذراند و برای ادامه تحصیلات در ۱۳۲۳ش به دبیرستان اسلامیه بیروت رفت و یک سال بعد عازم آمریکا شد و در ۱۳۲۹ ش در رشته مهندسی کشاورزی و علوم اقتصادی از
دانشگاه یوتا فارغ التحصیل شد و در این مدت زبان های انگلیسی و فرانسه را فرا گرفت.
پس از بازگشت به ایران به خاطر موقعیت پدر و دوستان امریکایی اش به استخدام وزارت کشاورزی درآمد و معاونت و خزانه داری کمیسیون مشترک ایران و آمریکا برای بهبود امور روستایی اصل چهار ترومن را بر عهده گرفت.
ترومن رئیس جمهور وقت آمریکا در ۱۹۴۷م پیشنهاد کمکهای اقتصادی فنی و نظامی به کشورهایی را داد که در معرض خطر نفوذ کمونیسم قرار داشتند. این طرح در ایران به
اصل چهار ترومن معروف شده بود. در مأموریتی یک ساله که در ۱۳۳۱ ش برای فراگیری آموزش فنون جدید کشاورزی به امریکا رفت با عوامل سازمان اطلاعات مرکزی امریکا –
سیا – در ارتباط بود و علیه حکومت ملی دکتر
محمد مصدق (۱۲۶۱ - ۱۳۴۵ ش) که به فرار محمدرضاشاه از ایران انجامید - همکاری گسترده ای را آغاز کرد. در جریان
کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ که منجر به سقوط دولت دکتر مصدق شد به همراه پدرش فضل الله زاهدی نقش فعالی در برگرداندن محمدرضاشاه به سلطنت ایفا کرد
کرمیت روزولت در خاطرات خود از اردشیر زاهدی و حضور فعال وی در ماجرای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ با اسامی مستعار "مصطفى" و" "ویسی" نام برده است. بعد از کودتا پدرش نخست وزیر شد و اردشیر نیز
مدال درجه اول رستاخیز گرفت و در ۱۳۳۲ ش سمت
آجودان کشوری شاه را به دست آورد و کتابی هم با عنوان قیام ملی ۲۸ مرداد در ۱۳۳۳ ش نوشت در دوران نخست وزیری پدرش بدون داشتن سمتی همه کاره نخست وزیری بود و خیلی از کارها با نظر و صلاحدید او حل و فصل میشد زاهدی در ۱۳۳۶ ش با
شهناز پهلوی دختر شاه و فوزیه ازدواج کرد و حاصل این ازدواج دختری به نام مهناز بود؛ این ازدواج تداوم نداشت و در ۱۳۴۳ ش به طلاق انجامید با این حال شاه بدون توجه به این امر در بیشتر امور مملکتی با اردشیر زاهدی مشورت می کرد و به او اعتماد داشت زیرا تداوم سلطنت خود را به گونه ای مدیون خاندان زاهدی می دانست.
زاهدی تا مرداد ۱۳۳۸ سرپرست دانشجویان ایرانی خارج از کشور و نماینده مخصوص شاه در امور دانشجویان خارج از کشور بود. در این مدت وظیفه او همراه کردن دانشجویان با نظام سلطنتی پهلوی بود که در این راه موفقیتی به دست نیاورد و از ۱۳۳۸ تا ۱۳۴۰ ش به عنوان سفیر شاه در واشنگتن بود که این انتصاب او از طرف شاه با توجه به سن زاهدی (۳۱) سال و اهمیت پست سفارت امریکا مهمترین پست و دیپلماتیک در وزارت امور خارجه ،ایران نشانگر روابط ویژه شاه اردشیر زاهدی از یک سو و واشنگتن از سوی دیگر بود زیرا محمدرضاشاه با این انتصاب قصد داشت از ارتباط قوی زاهدی با سازمان سیا و مقامات امریکایی برای تحکیم پایه های سلطنت خود استفاده کند وی در دوران سفارتش به سال ۱۳۴۰ش از طرف دانشگاه یوتا دکتری افتخاری در حقوق و علوم گرفت اما به دلیل حساسیت شدید دانشجویان ایرانی و واکنش آنها علیه حرکات زننده زاهدی و نیز نارضایتی دکتر
علی امینی (۱۲۸۴ - ۱۳۷۱ ش) نخست وزیر وقت از توطئه های زاهدی در واشنگتن علیه دولت در ۱۳۴۰ ش از سفارت ایران در آمریکا برکنار شد.
در دوران نخست وزیری
اسدالله علم (۱۲۹۸ - ۱۳۵۷ ش) در شهریور ۱۳۴۱ با عنوان سفیر ایران به لندن فرستاده شد که تا آذر ۱۳۴۵ در این پست ماند. با روی کار آمدن کابینه
امیرعباس هویدا (۱۲۹۵ - ۱۳۵۸ ش) در دی ۱۳۴۵ ش اردشیر زاهدی به سمت وزیر امور خارجه منصوب گردید که تا ۱۳۵۰ ش ادامه داشت. زاهدی در مدت وزارتش بنابر اسناد
ساواک در سالهای ۱۳۴۶ تا ۱۳۴۸ش تلاش زیادی نمود تا هویدا را کنار زده خود به نخست وزیری برسد این تلاشها سبب بروز ناآرامی در جو داخلی دولت شد و شاه را بر آن داشت تا او را دوباره از تهران دور نماید و در اسفند ۱۳۵۱ به عنوان سفیر کبیر ایران به آمریکا فرستاد که تا پیروزی انقلاب اسلامی در این سمت بود. در این دوران (۱۳۵۱ - ۱۳۵۷ ش) نام سفارت ایران در واشنگتن مترادف با خانه فساد بود سفارت ایران از مرکزی برای حفظ منافع ایرانیان مقیم آمریکا به کانون قراردادهای محرمانه ایران و آمریکا و دریافت رشوه های کلان در آمده بود اغلب قراردادهای اقتصادی و نظامی مهم در سالهای ۵۰ - ۱۳۴۰ بین ایران و آمریکا به نوعی با دخالت و وساطت اردشیر زاهدی انجام می گرفت دوستان امریکایی و انگلیسی اش او را به خاطر خوش خدمتی هایش پسر خوب good boy خطاب می کردند.
در سفر سال ۱۳۵۴ ش شاه به امریکا نقش اردشیر زاهدی در انعقاد معاملات تجاری و بازرگانی بین ایران و آمریکا، از جمله ترغیب شاه به خرید سهام شرکت ورشکسته هواپیمایی
پان امریکن باعث شد تا مطبوعات بیطرف آمریکایی این سفر را فروش ایران توسط اردشیر زاهدی اعلام کنند چون در این سفر با وجود هیئت همراه شاه تنها زاهدی همراه شاه در جلسات و دیدارهای مهم بود با ترغیب زاهدی شاه در این دوره کمک های اقتصادی عجیبی حتی به کشورهای توسعه یافته غرب از جمله کمک دویست میلیون دلاری به بانک جهانی و کمک ۵۸۰ میلیون دلاری به
صندوق بین المللی پول و کشورهایی نظیر فرانسه کرد زاهدی در همین سال در جواب خبرنگار امریکایی گفته بود هرکس میخواهد با ایران معامله کند باید به سفارت بیاید ما ۲۴ ساعته در اختیار آنان هستیم با توجه به موافقت کمیسیون مشترک هر دو کشور ایران میتواند تا پانزده هزار میلیون دلار در امریکا خرج کند.
در ۱۵ تیر ۱۳۵۸ مجله اطلاعات هفتگی به انعکاس اعترافات منشی امریکایی اردشیر زاهدی پرداخت بنا به اعترافات او زاهدی به حدود چهار هزار نفر از رجال و شخصیتها و روزنامه نگاران ،امریکایی از طرف شاه سابق رشوه میداد او به خاطر حاتم بخشیهایش از سرمایه ملت ایران به کشورهای خارجی و سرسپردگی محض به خاندان ،پهلوی حدود هیجده نشان از کشورهایی چون لبنان مراکش برزیل عراق و.... و هشت نشان داخلی با نامهای
نشان تاج درجه سه
نشان همایون درجه دو نشان تاج درجه دو نشان همایون درجه یک
نشان فرهنگ درجه یک نشان رستاخیز درجه یک نشان ۲۸ مرداد و نشان درجه یک تاج به او اعطا شد و علاوه بر این در ۱۳۴۸ ش از
دانشگاه چونگانگ سئول و در ۱۳۵۲ ش از
دانشگاه کامرس امریکا دکتری افتخاری در رشته حقوق دریافت نمود. هم زمان با اوج گیری انقلاب اسلامی در سالهای ۵۷ - ۱۳۵۶ ش و ناکارآمدی حربه های گوناگون سیاسی و نظامی رژیم چون تغییر کابینه ها دستگیری ظاهری چهره های بنام رژیم به بهانه مبارزه با فساد و رشوه خواری برخورد نیروهای نظامی - انتظامی در شهرها با تظاهرات مردم ،مسلمان حضور ارتش در خیابانها اعلام حکومت نظامی و.... زاهدی تصمیم به بازگشت به ایران گرفت. او میخواست همانند پدرش که در کوتای ۲۸ مرداد شاه را به ایران بازگردانده بود این بار او منجی شاه شود و مانع از برافتادن سلطنت پهلوی گردد. او که در این زمان مقام سفارت ایران در آمریکا را بر عهده داشت بنا به توصیه سیاستمداران آمریکایی به ایران آمد چون با توجه به موقعیت اردشیر زاهدی در نزد شاه او را منبع خوبی برای کسب اخبار و اطلاعات دست اول از اوضاع ایران میدانستند و به همین خاطر تا آخرین روزهای حضورش در تهران مدام با او در تماس بودند. تلاشهای او راه به جایی نبرد و به ناچار از کشور گریخت.
در خارج از ایران هم در لندن و هم در آمریکا با تأسیس
کلوپ پان امپریال به همراه
ارتشبد اویسی و با خرید میلیون ها دلار اسلحه و قرار دادن آن در اختیار
سپهبد پالیزبان تلاش هایی برای اتحاد ایرانیان مقیم آمریکا و اروپا علیه جمهوری اسلامی به راه انداخت که نهایتاً به شکست انجامید. بعد از پیروزی انقلاب ،اسلامی حکم اعدام غیابی اردشیر زاهدی توسط
آیت الله خلخالی رئیس دادگاه انقلاب اسلامی صادر شد.
اردشیر زاهدی هم اکنون (۱۳۸۲ ش) در ویلای مجلل ۲۵ میلیون دلاری اش در
بورلی هیلز (لس آنجلس) زندگی میکند و بعضی از امور سیاسی و اقتصادی فرح و فرزندانش را اداره می کند مأموران دولت آمریکا به خاطر خدمات وی به امریکایی ها از این ویلا حفاظت میکنند.
